CEBELİTARIK BOĞAZI
Cebelitarık Boğazı, Akdeniz ile Atlas Okyanusu'nu birleştiren, Avrupa ile Afrika kıtalarını ayıran boğazdır. Antik çağda Herkül'ün Sütunları olarak da bilinirdi. Adını Tarik bin Ziyad'dan alan boğaz, 60 km uzunluğunda ve 44 m genişliğinde, en derin yeri ise -426 m.'dir. Boğaz'ın siyasal egemenlik bakımından kontrolü üç ülkenin elindedir; İngiltere, İspanya ve Fas.
Boğazda, yüzeyde doğudan batıya giden kuvvetli bir akıntı vardır. Derinlerde ise daha zayıf bir akıntı Akdeniz 'den Atlas Okyanusu'na akar. Cebelitarık Boğazı'nın her iki yanı da sarp kayalıklarla çevrilidir. Bitki örtüsü bakımından Boğaz'ın iki yakasında beraberlik görülür. Boğaz'dan yılda 7000-7500 gemi geçer. Boğaz'ın Afrika kıyısında bulunan Tanca ise milletlerarası bir statüye bağlanmıştır. Bu statü muayyen bir devletin buraya yerleşmesine mani olmaktadır.Tarihi
Eski çağlardaki adı "calpe"dir. Şimdiki adı ise Arap komutanı Tarık bin Ziyad'dan gelmektedir. Tarık, boğazın güvenliğini sağlamak için burada boğazın kuzeyinde bir kale yaptırmıştır. Cebelitarık 1462'de Araplardan, İspanyollar'a geçmiş 1502'de resmen İspanyol topraklarına katılmıştır. 24 Temmuz 1704'te İngiltere-Hollanda deniz kuvvetleri tarafından ele geçirilmiştir. 1713 tarihindeki Utrecht Antlaşması'yla İspanya kaleyi İngiltere'ye iade etmeyi kabul etmiştir.
Cebelitarık boğaza adını veren yer ve tarihsel olarak boğazın en önemli noktasıdır.
İber Yarımadası'da, ayrı bir yarımada olarak, boğazın Akdeniz girşindeyer alır.
Solda Cebelitarık Boğazı, sağda Akdeniz ve en arkada İspanya.
Konumu
Akdeniz'in batı ucunu Atlas Okyanusu ile birleştirir. Kuzeyi İber Yarımadası, güneyi Kuzey Afrika'da mağrip larak bilinen bölgedir. Ulaşım yönünden oynadığı rol itibariyle ve jeopolitik bakımdan en önemli boğazlardan biridir. Deniz geçidinin önemi Süveyş Kanalı'nın açılması ile daha da artmıştır. Takriben 60 km uzunluğunda olan boğazın en geniş noktası Trafalgar Burnu ile Tarija Burnu'nun doğusunda 14,2 km.'dir. Boğaz'ın ortası, en sığ noktası olup derinliği 324 m.'dir.
Politik Sorunlar
Cebelitarık
1713 yılında resmen İngiltere'ye bağlanan, 1830'da sömürge ilan edilen Cebelitarık'ın durumu İspanya-İngiltere ilişkisi içinde zaman zaman öne çıkan bir pürüz konumundadır. İspanya eski dış işleri bakanı Moratinos, bölgede İngiliz yönetimi için askeri işgal demiştir. Kendisi daha önce de bu mesele nedeniyle İngiltere ile normal ilişki kurmanın imkansız olduğunu söylemiştir.
Sorunun çözümü için Cebelitarık'ta oylamalar yapılmış. Yapılan oylamalar şu şekildedir;
!)1967, İspanyol egemenliği red edilmiştir.
2)1969, Cebelitarık halkı yapılan oylama ile İngiltere bağlı özerk bir yönetim olmayı kabul etmiştir.
3)2002, İngitere'nin bölgedeki egemenliğin İspanya ile paylaşması önerisine halkın %99'u karşı oy kullanmıştır.
Leyla Adası Krizi
Fas kıyılarından 250 m, İspanya kıyılarından ise 8 km uzaklıkta bulunan Leyla Adası(Perejil) iki ülke arasında egemenlik sorunudur. Cebelitarık boğazında yer alan bu hiç bir yerleşim yerinin olmadığı kayalık ada yüzünden 2002 yılında taraflar arasında adaya asker çıkarmaya yarayan varan bir gerilim yaşanmışıtır. Fas'ın adaya asker çıkarmasıyla sürmüştür.
Cebelitarık Köprüsü ve Tüneli
Cebelitarık Köprüsü
14 km.'lik Cebelitarık Köprüsü Cebelitarık Boğazı'nın üzerinde inşaa edildiğinde, şimdiye kadar yapılmış en uzun ve en yüksek köprü unvanını alacak. Bu köprü tamamlandığında Müslüman bir ülkenin kültürüyle, Hristiyan bir ülkenin kültürü arasında bağ oluşturacağı ve Afrika ile Avrupa arasında ekonomik bağlantıların artmasına yardımcı olacağı düşünülüyor.
Uzunluk
14 km. Her biri 7 km. olan iki kısımdan oluşuyor.
Cebelitarık Tüneli
Dünyanın çeşitli devletlerince boğaz altından bir tünelin geçirilmesi düşünülmüş ve planı hazırlanmış ise de, tatbik sahasına konulmamıştır. Afrika ve Avrupa kıtalarını birleştirecek olan tünel, Panama Kanalı ve İngiltere-Fransa arasındaki Manş Tüneli gibi, dünyanın en büyük mühendislik harikaları arasına girecek. Akdeniz'in Atlas Okyanusu'na açılan "şişeağzı" Cebelitarık Boğazı'nın iki kıtayı 5 milyon yıl önce ayırmasından bu yana, kimse iki ülke arasına bir köprü kurmayı başaramamıştı.
Yx2
