Uçak Seyehatinde Kozmik Radyasyonun Etkisi
Kozmik Radyasyon diğer adıyla kozmik ışınlar uzayda her yıldızdan ve Güneş’imizden yayılan ışınlardır.Bu ışımalar Dünya Atosferi’nden geçerek yeryüzüne kadar ulaşmaktadır.Kozmik rasyasyonun havayı iyonlaştırma gibi bir özelliği vardır ve canlı sağlığını ciddi olarak etkiler.Peki bu radyasyondan nasıl korunabiliriz?Kozmik rasyasyondan korunmak için yapabileceğimizz henüz bir şey yoktur.Çünkü bu radyasyon çeşidi her yerden geçebilir.Yani evde oturursanız bile bu radyasyona maruz kalabilirsiniz.Ancak atmosferimizin kalınlığını düşünürsek ve yeryüzünde cm kareye 1 kg hava ağırlık yaptığını düşünürsek kozmik radyasyondan etkilenme oranımız çok düşüktür.
Ancak Güneş’in bazı dönemlerinde kozmik radyasyon Dünya’yı daha çok etkilemektedir.Bu dönemler Güneş Aktivitelerinin(fırtınalarının) arttığı zamanlardır ve uzaya salınan parçacıklar Dünya’ya hızlı bir şekilde çarpmaktadır.Bu yüklü parçacıkların arasında kozmik radyasyonda vardır.
Normal bir zamanda Deniz seviyesinde yılda ortalama 0,3mSv(mili Sievert) kozmik radyasyona maruz kalırız.(Sievert : eşdeğer doz birimidir beta ve gama ışınları için 1 sievert 1 joule/kg dır.)Ancak 10.000 metre yükseklikte bu değer yılda ortalama 44mSv düzeyindedir.Göründüğü gibi yükseklik arttıkça kozmik radyasyona daha yüksek dozda maruz kalırız. Kozmik radyasyon dozunu sadece Atmosfer kalınlığı etkilemez. Mesela Kutup noktalarına yakın bölgelerde deniz seviyesinde maruz kalınan radyasyon ekvatora göre daha fazladır.Bunu sebebi ise kutuplardaki manyetik etkiler Dünya’ya gelen kozmik radyasyonun yönünü değiştirerek kutuplara doğru çekmesidir.Ayrıca kutuplarda atmosfer kalınlığı daha incedir.
Kozmik radyasyonu tanıdığımıza göre konumuza gelelim.Uçak yolculuklarında yüksek irtifalarda (yere göre) kozmik radyasyona daha yüksek dozlarda maruz kalırız.Bunun sebebi de Atmosferin yükseklere çıkıldıkça daha incelmesidir. Ayrıca Kutuplara yakın bölgelerde uçan uçaklar ekvatorda uçan uçaklara göre(aynı irtifada) daha çok radyasyona uğrarlar.Buna göre uçuşlarda kozmik radyasyona uğrama dozunu belirleyen faktörler:
-Uçuş saati
-Uçuş yüksekliği
-Güneşteki Aktiviteler(patlamalar)
-Uçuş coğrafyası(enlemsel olarak derecelendirilebilir)
Bu dört etken maruz kalınan radyasyonun dozunu belirler.Bu radyasyon özellikle pilotlara,uçuş ekibine ve devamlı uçak seyehati yapan yolculara ciddi etkileri olabilir.Bununla ilgili yaptığım araştırmada havacılık otoritelerinin(FAA ve EASA) yayınladığı düzenleme yoktur. Sadece uyarıcı ve tavsiye niteliğindeki yazılar mevcuttur.
Bu konuda bilimsel araştırmalar hala devam etmekle beraber nanoteknoloji sayesinde bir takım çalışmaların olduğuda bilinmektedir.böylece ileriki zamanlarda kozmik radyasyonun etkisini ortadan kaldıran camlar veya yapılar geliştikçe Uçak seyehatlarindede risk azalacaktır.
